Wyprawy rowerowe

Mały i Wielki Kanał Brdy

Gołąbek - Biała - Barłogi - Rzepiczna - Legbąd - Fojutowo - Rytel - Mylof

14.09.2011

dyst.=50 km

Wielki i Mały Kanał Brdy to kompleks nawadniający Kanału Brdy został wybudowany w latach 1842-1847 przez wojska pruskie w celu doprowadzenia wody do ubogich łąk czerskich zwanych Rezlonkami (między Czerskiem a Woziwodą). Z łąk pozyskiwano siano do wykarmienia koni armii pruskiej. Oparty o kanały system nawodnień stworzono dla doprowadzenia wody dla około 750 ha gruntów rolnych w okolicach Legbąda, Rzepicznej, Barłogów, Białej i Bielskiej Strugi. Obecnie obszar zajmowany przez system Wielkiego Kanału Brdy to przede wszystkim tereny leśne, a więc z biegiem lat pierwotne znaczenie systemu Kanału Brdy jako systemu nawadniającego znacznie zmalało.

Na dzień dzisiejszy system Wielkiego i Małego Kanału Brdy budzi zainteresowanie jako źródło wody zasilające dwie małe hydroelektrownie w Mylofie i Zielonce, a także jako wodny szlak turystyczny. System Kanału Brdy rozpoczyna się w Mylofie Wielkim Kanałem Brdy (dł. ok. 21 km, szer. 16m), który rozciąga się do Barłogów. Tu bierze początek tzw. Mały Kanał Brdy (dł. ok. 10 km, szer.9m), w m. Zielonka doprowadza wody do Brdy. Na dł. 30,5km koryta Kanału Brdy zachowało się do dziś wiele urządzeń melioracyjnych.

Jedną z najciekawszych i unikatowych konstrukcji melioracyjnych jest akwedukt - budowla umożliwiająca skrzyżowanie dwóch dróg wodnych. Największa w Polsce tego typu budowla znajduje się w Fojutowie, dwa mniejsze akwedukty spotykamy w odległości l ,5km na południe od Barłogów i w Klocku. Ze względu na swe niepowtarzalne rozwiązania architektoniczne system nawadniający Kanału Brdy zasługuje na miano Dziedzictwa Kultury Materialnej.

Atrakcje w okolicy kanału Brdy:
Mylof - zapora na Brdzie;
Suszek - hydrobiologiczna i algologiczna ścieżka dydaktyczna;
Legbąd - zabytkowe chaty z dwuspadowym dachem;
Rzepiczna - chaty drewniane;
Biała - zabytkowe chaty z XIX w., kąpielisko;
Woziwoda - Ośrodek Edukacji Ekologicznej, „Zielona Szkoła", ścieżka przyrodniczo-leśna, pomnikowy dąb „Zbyszko";
Dąbrówka - kościół z 1768 r. o wnętrzu w stylu rokoko, klasycystyczne mauzoleum rodziny Janta Połczyńskich;
Mała Komorza - późnoklasycystyczny dwór z pół. XIX w., figura św. Jana Nepomucena;
Raciąż - kościół i chaty z XIX w., kąpielisko;
Gołąbek - ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna „Jelenia Wyspa", ogród dendrologiczny „Nad Stążką";
Rytel - znana wieś letniskowa, stadnina koni, strzelnica myśliwska, miejsce spływów kajakowych.

Rezerwaty przyrody:
„Ustronie" - naturalny las mieszany z udziałem jarząbu breldnii;
„Cisy nad Czerska Strugą" - stanowisko cisa pospolitego;
„Jezioro Zdreczno" - jezioro eutroficzne z rzadką i chronioną roślinnością wodną, szuwarową i torfowiskową;
„Jeziorka Kozie" - jezioro dystroficzne z rzadką i chronioną roślinnością torfowiskową, pło mszarne tworzy „pływające wyspy";
„Bagno Grzybna" - śródleśne torfowisko z chronioną roślinnością;
„Dolina Rzeki Brdy" - dolina rzeki Brdy o wyjątkowych walorach przyrodniczo-krajobrazowych, liczne pomniki przyrody, Uroczysko „Piekło";
„Źródła Rzeki Stążki" - dolina rzeki Stążki, źródła są pomnikiem przyrody „Wodogrzmoty Krasnoludków";

Opisany obszar znaleźć się ma w przyszłości na liście światowego dziedzictwa kultury i przyrody w ramach programu UNESCO „Człowiek i Biosfera" jako Rezerwat Biosfery „Bory Tucholskie".

Źródło: www.najigoche.kaszuby.pl

Wyszukiwarka

Trasa wycieczki

Objazd zaczynam obok leśnictwa Gołąbek. Dojeżdżam do Brdy.

Rzeka Brda.

Przez Kiełpiński Most i Bielską Strugę ubitym duktem dojeżdżam do Białej.

Wieś Biała.

Wieś Biała.

Bielska Struga.

Bielska Struga.

Bielska Struga.

Od Białej do Rzepicznej jadę już drogą asfaltową.

W drodze do Rzepicznej.

W drodze do Rzepicznej.

Przejeżdżam przez Mały Kanał Brdy.

Mały Kanał Brdy.

Mały Kanał Brdy.

Docieram do Barłogów. Tutaj, z mojej perspektywy, kończy się Mały Kanał Brdy, a zaczyna Wielki Kanał Brdy.

Widok na basen Barłogi.

Wielki Kanał Brdy w Barłogach. Basen Barłogi, koniec Wielkiego Kanału Brdy.

Jaz na zbiorniku Barłogi w systemie kanałów Brdy.

Jaz na zbiorniku Barłogi na Wielkim Kanale Brdy.

Zbiornik Barłogi na Wielkim Kanale Brdy.

Wieś Nad Kanałem.

We wsi Nad Kanałem.

W Fojutowie.

Zajazd Fojutowo.

Zajazd Fojutowo.

Zajazd Fojutowo.

Zajazd Fojutowo.

Wielki Kanał Brdy w Fojutowie.

Zajazd Fojutowo.

Wieża widokowa nad Wielkim Kanałem Brdy w Fojutowie.

Akwedukt w Fojutowie. W dole widoczna jest Czerska Struga. Góra płyną wody Wielkiego Kanału Brdy.

Fojutowo
Malownicza, niewielka osada leśna leżąca na granicy powiatów chojnickiego i tucholskiego. Znajduje się w niej największy w Polsce akwedukt – skrzyżowanie Wielkiego Kanału Brdy oraz Czerskiej Strugi.

Dołem akweduktu płynie Czerska Struga, natomiast na górze betonowej budowli Kanał Brdy. Akwedukt wzniesiono w latach 1845-49, wzorowano się na rzymskich budowlach o podobnym przeznaczeniu. Budowla ma 75 metrów długości. Jest to unikalny w skali europejskiej zabytek architektury hydrotechnicznej.

Czerska Struga na odcinku w Fojutowie.

Czerska Struga w akwedukcie w Fojutowie.

Wielki Kanał Brdy w Fojutowie.

Widok z wieży widokowej w Fojutowie przy akwedukcie.

Wieża widokowa w Fojutowie..

Na wieży widokowej w Fojutowie.

Panorama z wieży widokowej.

Panorama z wieży widokowej.

Wieża widokowa w Fojutowie z bliska.

Wielki Kanał Brdy za Fojutowem. Jadę leśną ścieżką nad kanałem.

Wielki Kanał Brdy za Fojutowem.

Wielki Kanał Brdy w Rytlu.

Wielki Kanał Brdy w Rytlu.

Wielki Kanał Brdy w Rytlu.

Wielki Kanał Brdy w Rytlu.

Wielki Kanał Brdy w Rytlu.

Most kolejowy za Rytlem.

Zakład Hodowli Pstrąga w Zaporze - Mylof, Wielki Kanał Brdy.

Zakład Hodowli Pstrąga w Zaporze - Mylof, Wielki Kanał Brdy.

Koniec Wielkiego kanału Brdy.

Elektrownia wodna w Mylofie.

Wielki Kanał Brdy w Mylofie.

Koniec Wielkiego Kanału Brdy.

Podsumowania

• Data wycieczki: 14 września 2011 roku
• Mały i Wielki Kanał Brdy: Gołąbek - Biała - Barłogi - Rzepiczna - Legbąd - Fojutowo - Rytel - Mylof
• Przejechanych kilometrów - 50 km
  

ks. Grzegorz Kortas

---

---